YAŞAMIN 12 EVRESİ

Sizce yaşamın hangi evresi en önemlidir? Kimileri bebeklik ve erken çocukluk döneminin anahtar evre olduğunu düşünebilir; bu evrelerde çocukların beyni yaşamlarının geri kalan kısmını etkileyecek tüm yeni deneyimleri algılamaya açıktır. Kimileri fiziksel sağlığın genellikle en üst noktada olduğu gençlik ya da erken yetişkinlik dönemlerine işaret edebilir. Bazı kültürler ise; geç yetişkinlik dönemiyle nihayet erişilen bilgelik ve derin anlayışın; diğer kişileri doğru bir şekilde yönlendirmede etkili olmasına çok değer vermektedir.

Yaşamın tüm evreleri çok değerlidir ve içlerinde insanlığın gelişimi için ayrı ayrı zenginleştirici öğeleri barındırmaktadır. Amerikalı Eğitimci ve Yazar Thomas Armstrong, Ph.D.,?The Human Odyssey: Navigating The Twelve Stages Of Life? (?İnsanlığın Odise Destanı: Yaşamın Oniki Evresinde Gemiyle Yolculuk?) adlı kitabında; yaşamın her evresinin dünyaya katkıda bulunan özel bir ?hediyesi? olduğunu ifade etmiştir.

Yaşam döngüsünün bu özel hediyeleri şöyle tanımlanabilir:
1.Doğum öncesi: ?Potansiyel?
Henüz doğmamış bir çocuk her şey olabilir; bir Michaelangelo, bir Shakespeare, bir Martin Luther King..Böylelikle bu dönem, insanlık için halen olabileceğimiz/ gerçekleştirebileceğimiz şeylerin potansiyelini simgeler.

2. Doğum evresi: ?Umut?
Bir çocuk doğduğunda ailesi ve yakın çevresinde bir iyimserlik duygusu aşılanır. Bu yeni yaşam, dünyaya yeni ve özel bir şey getirebilir. Sonuçta; yeni doğan bir bebek, hepimizin içinde yer alan dünyayı daha iyi bir yer yapma umudunu temsil eder.

3. Bebeklik dönemi (0-3 yaş): ?Canlılık?
Bebek yaşam enerjisiyle dolu ve çok canlıdır. Bu nedenle bebeklik dönemi; insanlığın içsel dinamizmini ve psikolojik kuvveti yeni yaşam kanallarıyla ateşlemeyi temsil eder.

4. Erken çocukluk evresi (3-6 yaş): ?Oyun çocuğu olmak?
Küçük çocuklar oyun oynadıklarında adeta dünyayı yeniden inşa ederler. Onlar, dünya tarihinde hiç görülmemiş keşifler yapabilirler. Bu anlamda bu dönem; yaratıcılık, oyun ve keşifle medeniyetin gelişimini değiştirme ve dönüştürme prensiplerini içinde barındırır.

5. Orta çocukluk dönemi (6-8 yaş): ?Hayalgücü?
Orta çocukluk dönemi; ilk kez hayal gücünün geliştiği ve ileriki dönemlerde sanatçılar, bilim insanları ve yaşamında derin bir içsel tatmin hissi duyan kişiler için bilinçaltının derinliklerinden gelen yaratıcı bir ilham kaynağının filizlendiği dönemdir.

6. Geç çocukluk evresi (9-11 yaş): ?Hüner?
Bu yaş döneminde çocuklar toplumun artan baskısıyla baş etmek üzere yaratıcı çözümler ve sosyal/teknik beceriler (hünerler) geliştirmeyi başarırlar.

7. Ergenlik dönemi (12-20 yaş): ?Tutku?
Ergenlik döneminin biyolojik değişimleri; bir gencin zihinsel,duygusal,ruhsal ve toplumsal alanlarda tutkuyla bir işin peşinden gitmelerini ateşleyecek bir gençlik enerjisi ortaya çıkarır. Bu anlamda gençliğin tutkusu, içlerindeki yaşam sevinciyle bağ kurmak isteyenler için anlamlı bir mihenk taşıdır.

8. Erken yetişkinlik dönemi (20-35 yaş): ?Girişimcilik?
Genç yetişkinler için ev kurmak, iş ve eş seçimi, bir aile düzenine geçmek ve arkadaş çevresini oluşturmak gibi önemli kararlar; girişimci davranmayı gerektirir. Girişimcilik ruhu, böylelikle yaşamın her evresinde yeni bir şeye başlayacağımız zaman bize hizmet eder.

9. Orta yaş dönemi (35-50 yaş): ?Düşünme /Tasarlama?
Uzun yıllar boyunca toplumun kodladığı bir yaşam yolunu izledikten sonra orta yaş döneminde bireyler, yaşamlarının daha derin anlamdaki amacını sorgulamak üzere içsel bir tasarlama/düşünme aşamasına gelirler. Düşünme/tasarlama kavramı bu açıdan bakıldığında yaşamımızı her yaşta zenginleştiren önemli bir içsel kaynaktır.

10. Olgun yetişkinlik evresi (50-80 yaş): ?Cömertlik?
Hayatlarının bu evresinde bulunan bireyler; genellikle çocuklarını yetiştirmiş, iş yaşamlarında düzenlerini oturtmuş olup gönüllü işler, sosyal projeler, koçluk vb. yöntemlerle hayır işlerine zaman ayırabilmektedirler. Toplum, artık onların cömertlik ve iyilikle uzattığı elden yararlanabilir. Onlardan örnek alarak biz de topluma/diğerlerine kendimizden daha fazlasını vermeyi öğrenebiliriz.

11. Geç yetişkinlik evresi (80+ yaş): ?Bilgelik?
Uzun bir yaşam sürmüş bireyler, yaşamlarının bu evresinde engin tecrübeleriyle bizlere ışık tutabilirler. Bu evre; hepimizin içinde bulunan bilgeliği, geçmişi analiz ederek yaşam dersleri çıkarmayı ve hasat zamanında birlikteliği paylaşmayı simgelemektedirler.

12. Yaşamın sonlanması ve ölüm:
Sevdiklerimizden yaşamsal bir mücadele içinde olanlar ve kaybettiklerimiz, bize yaşamın değeri hakkında öğretiler kazandırırlar. Bize hayatın hep böyle sürmeyeceğini, her anını dolu dolu yaşamamız gerektiğini ve yaşamlarımızın çok büyük bir bütünün küçük parçaları olduğunu hatırlatırlar.

Yaşamın her evresi insanlığa kendi özel hediyesini sunmaktadır, bu nedenle her evrenin yaşama farklı katkılarını kendi içinde desteklememiz gerekir. Örneğin, küçük bir çocuğun Anasınıfında çok ağır akademik baskılar altına girmesi sakıncalıdır, onun oyun oynama hakkına saygı gösterilmelidir. Benzer şekilde, yaşlı bireylerin kendi tecrübelerini aktararak içlerindeki bilgeliği paylaşmalarını desteklemeliyiz. Gençlerimizi riskli ve sosyal uyumu zedeleyen davranışlardan koruyarak bilinçlendirmeliyiz. Toplumda okul öncesi eğitimi destekleyici çalışmalarda üzerimize düşeni yapmalıyız. İnsan yaşamına verdiğimiz değer, eko-sistem anlayışı içinde diğer canlılara gösterilecek saygıya ve çevreyle ilgili faaliyetlere de yansıtılmalıdır.

İnsan yaşamının söz konusu edilen tüm evrelerinde bize sunduğu hediyelerin farkına varabilmemiz, daha geniş anlamda topluma katkıda bulunabilmemiz ve başkalarının yaşamlarında artı değer oluşturabilmemiz ümidiyle..

Referans: Armstrong,T.(2008). The Human Odssey: Navigating the 12 Stages of Life. New York: Sterling Publishing Co., Inc.
(www.institute4learning.com/resources/articles sitesinden çeviri yapılmıştır).


Yelda Orçan
Uzm.Psk.Danışman