ÇOCUKLARDA TEKNOLOJİ BAĞIMLILIĞI
Eski zamanlarda insanların birbirlerine ulaşmak için saatlerce santralde bekledikleri zamanları çok büyüklerimden duyuyorum ama o günler çook eskilerde kaldı, şimdi dünyanın diğer kıtasına sadece bir tık uzaktayız.
Çağımızın çocukları çok erken dönemde teknoloji ile tanışıyor nerdeyse bebeklik döneminde.. .Birçok çocuk daha 3 yaşına gelmeden ?iyi? bilgisayar kullanıcısı olup kimseden yardım istemeden oyun bulup, açıp, kapatabiliyor. Kuşkusuz ki teknoloji hayatımızı kolaylaştırıcı bir çok imkan sağlıyor ve hepimiz için vazgeçilmez.. Ama televizyon, internet, cep telefonu gibi araçlar hayatımızı kolaylaştırırken ya yanında getirdikleri?
Evet, bağımlılıktan bahsedeceğim size bu yazımda. Özellikle küçük çocukların ve ergenlerin bu türde bağımlılıklara daha yatkın olduğunu varsayarsak, bunun üzerine düşünmeliyiz. Literatürde henüz bilgisayar bağımlılığı kapsamında bir davranış bozukluğundan bahsedildiğine şahit olmuyoruz ama yol açtığı sorunlar düşünüldüğünde dikkat etmemiz gereken başlıklar karşımıza çıkmaktadır.
Son zamanlarda çocuğunuz playstationun veya bilgisayarın başında zamanın nasıl geçtiğini anlayamıyor, bütün gün başından kalkmak istemiyor, siz uyarmasanız yemek yemeyi unutuyor, uyku saatlerinin buna göre düzensizleştiğini görüyorsanız, arkadaşlarıyla aralarında konuştukları konular oyun sırasında yaptıkları hileler olmaya başladıysa ve farklı etkinlikler ve ortak iletişim paydalarında buluşulamıyorsa bir sorun olduğu düşünülebilir.
Peki, neden bu çocuklar fiziksel aktivitelerde ya da aktif iletişimde bulunmak yerine bunu tercih ediyorlar?
-Günlük yaşamında iletişime giremeyen ya da bunu anlamsız gören çocukların sanal ortamda kendilerine bir şehir inşa ettiklerinde kendilerine de farklı bir dünya oluşturabiliyor olmaları,
-Sosyal becerilerini kullanarak gruba katılma deneyiminde bulunamamış olan çocukların kendilerini sanal ortamda oynadıkları online oyunlar sayesinde çaba sarf etmeden bir gruba ait olmaları,
-Günlük streslerden uzaklaşma ve gerçeklerden kaçma olanağı sağlaması,
- Sosyal hayatında özgüvenle ilgili doyuma ulaşamadığı kişiler arası becerilerinin sanal ortamda pekişmesinin kolay olması,
-Günlük hayatında yaşayamaya olanak bulamadığı yarışma, rekabet, kazanma duygularına daha çok yer açması bu bağımlılığı sağlayan nedenlerin arasında gelmektedir.
Çocuğumuzun teknoloji bağımlılığını engellemek için neler yapabiliriz?
-Spora yönlendirme: Çocuğunuza uygun olduğunu düşündüğünüz bir takım oyunu bularak, rekabet-kazanma duygularını tekrar tekrar harekete geçirecek ve aktif olarak yer alabileceği bir sporla bedensel ve zihinsel olarak rahatlamasını sağlayabilirsiniz.
-Sosyal beceri eğitimi: Çocuğunuz oyunlarda çok iyi fakat akranlarıyla iletişimde zorluklar yaşamaya başladıysa ?sosyal beceri eğitim grupları? yapan özel psikolojik danışmanlık merkezlerinde yapılan bu eğitimlerden yararlanabilirsiniz.
-Sanal yerine doğal ortam: Çocuğunuz ve akranlarıyla evde ya da bahçede yapabilecekleri uğraşlar, hobiler, yaz kampları, hafta sonu yürüyüşleri gibi etkinlikler ayarlayabilirsiniz.
-İnternet Kullanım Sözleşmesi: Çocuğunuzla internete hangi saatlerde girebileceği-hangi oyunları ne kadar süre ile oynayabileceği gibi konuların yer aldığı bir sözleşme hazırlayıp, karşılıklı imzalayabilirsiniz.
- Erişim olanağı: Teknolojik aletlerin çocuğun kolay erişebildiği yerlerde bulunması da bu alışkanlığı tetikleyen bir unsurdur. Özellikle taşınabilir olanların üstte bahsettiğimiz sözleşmeye göre çocuğa verilmesi etkili olabilir.
-Sınır koyma: Çocuğunuza teknolojik alet kullanım yasağı getirdiğinizde işlerin yolunda gitmediğine ve daha fazla çatışma yaşadığınıza şahit olabilirsiniz fakat bu durum yerine dozajında kullanımı kontrol çocuğunuza güven verecektir.
Unutmayalım ki, çocuğunuzun teknoloji bağımlısı olmasının altında yatan ihtiyacı keşfedersek bunu doğal ortamlarda doyurmaya çalışmak onun kişisel gelişimi için daha etkili olur. Burada önemli olan anne-babanın birlikte belli kararları alması ve aynı yönde uygulama yapabilmesidir. Çocuğunuzun davranışlarına yönelik ödüllerde teknolojik alet kullanımı ödül olarak verilmemeli, koyduğumuz sınırların onun gelişimine yardım ettiği çocuğu algısına yerleştirilmelidir.
Etkili olan anne-baba tutumu ve bu bağımlılığın olumsuz etkilerinin çocuğun gelişimsel dönemine göre açıkça anlatılmasıdır. Bunların yanında, verilen süre içinde çocuğun koyduğunuz sınırlara uyup uymadığını mutlaka kontrol etmelisiniz. Uymadığını gördüğünüz zaman yine aktif bir şekilde sınır koyabilmeli ve ?sözleşmemizin dışına çıktığın için üzüldüm, bu hafta içindeki haklarını bu davranışın yüzünden kaybettin, inanıyorum ki bir daha böyle bir hata yapmazsın? diyerek açıklayıcı ve sınırların net olduğunu hatırlatıcı konuşmalar yapılmalı ve çocuğa ?kontrol bende? duygusu verilmelidir.